impello

impello
impello ( inp- ), pŭli, pulsum, 3 (archaic inf. pres. pass. inpellier, Lucr. 6, 1060), v. a. [in-pello], to push, drive, or strike against a thing; to strike, reach.
I.
Lit.
A.
In gen. (mostly poet. ):

cavum conversa cuspide montem Impulit in latus,

Verg. A. 1, 82:

vocales impellere pollice chordas,

to strike, Tib. 2, 5, 3; cf. Ov. M. 10, 145:

aequora remis,

id. ib. 3, 657; cf.:

infidum remis marmor,

Verg. G. 1, 254:

impellunt animae lintea Thraciae,

swell, Hor. C. 4, 12, 2:

auras mugitibus,

Ov. M. 3, 21; cf.:

maternas aures Luctus,

Verg. G. 4, 349:

sensus,

Lucr. 1, 303:

colles canoris plausibus, Claud. Cons. Prob. et Olybr. 175: cui patuere Alpes saxa impellentia caelum,

Sil. 11, 217: cum fretum non impulit Ister, does not strike, i. e. does not empty into, Luc. 5, 437:

impulsum ab eo dextri pedis pollice,

Suet. Calig. 57:

subitus antennas impulit ignis,

Juv. 12, 19.—
B.
In partic., with the access. idea of motion, to drive forward, set in motion, urge on, impel (class.):

biremes subjectis scutulis impulsas vectibus in interiorem partem transduxit,

Caes. B. C. 3, 40, 4:

(navem) triplici versu (remorum),

Verg. A. 5, 119:

puppim remis velisque,

Sil. 1, 568:

ratem (levis aura),

Ov. M. 15, 697:

currum,

Val. Fl. 6, 6:

equum calce,

Sil. 7, 697; cf.:

cornipedem planta,

id. 2, 71:

Zephyris primum impellentibus undas,

Verg. G. 4, 305:

fluctus (ventus),

Petr. 114:

aequor velis,

Tac. A. 2, 23:

praemissus eques postremos ac latera impulit,

id. ib. 2, 17: utque impulit arma, i. e. brandished, flourished, Verg. A. 8, 3:

remos,

id. ib. 4, 594:

sagittam nervo,

to shoot, discharge, Ov. M. 11, 325:

semen vehementius urinam impellit,

drives down, promotes the discharge of, Plin. 24, 19, 118, § 180:

praecipitantem igitur impellamus et perditum prosternamus,

give a push to, Cic. Clu. 26, 70; Tac. A. 4, 22:

procumbunt orni, nodosa impellitur ilex,

is overthrown, thrown down, Luc. 3, 440:

impulit aciem,

forced to give way, broke, Liv. 9, 40, 9; cf.:

hostem primo impetu impulit,

id. 9, 27, 9:

impulsis hostibus castra cepit,

Vell. 2, 70, 1:

impulit Vitellianos modica caede,

Tac. H. 3, 16:

quem (hostem) si inpellere maturasset,

id. ib. 4, 34;

78 al.— Designating the limit: in fugam atque in latebras impellere,

Cic. Rab. Perd. 8, 22:

se in vulnus,

Vell. 2, 70 fin.:

inque meos ferrum flammasque Penates Impulit,

Ov. M. 12, 552:

ferrum capulo tenus,

Sil. 9, 382:

(Aufidus) in aequora fluctus,

id. 7, 482; 14, 429:

jamque diem ad metas defessis Phoebus Olympo Impellebat equis,

id. 11, 270.
II.
Trop.
A.
To move to a thing; to impel, incite, urge; esp., to instigate, stimulate, persuade (the predom. signif. in good prose); constr. usu. with aliquem in or ad aliquid and ut; less freq. with a terminal adverb, the inf., the simple acc., or absol.
(α).
Aliquem in aliquid:

nisi eum di immortales in eam mentem impulissent, ut, etc.,

Cic. Mil. 33, 89:

hic in fraudem homines impulit,

id. Pis. 1, 1; id. Lael. 24, 89; and:

in fraudem impulsus,

id. Deiot. 12, 32:

in sermonem,

id. de Or. 2, 89, 363:

in plurimas animum audientium species impellere,

Quint. 12, 10, 43.—
(β).
Aliquem ad aliquid (so most freq.):

ad quam quemque artem putabat esse aptum, ad eam impellere atque hortari solebat,

Cic. de Or. 1, 28, 126:

ad veterum annalium memoriam comprehendendam impulsi atque incensi,

id. Brut. 5, 19:

facile ad credendum,

id. Rep. 2, 10:

aliquos ad omne facinus,

id. ib. 6, 1:

ad maleficium,

Auct. Her. 2, 21, 34:

ad injuriam faciendam,

Cic. Fl. 34, 85:

ad scelus,

id. Rosc. Am. 14, 39:

ad bellum,

id. Sull. 13, 36:

ad crudelitatem,

Quint. 8, 3, 85:

ad metum, cupiditatem, odium, conciliationem,

id. 3, 8, 12 et saep.—
(γ).
With ut:

quae causa nos impulerit, ut haec tam sero litteris mandaremus,

Cic. N. D. 1, 4, 7; cf. id. de Sen. 21, 77:

Germanos tam facile impelli, ut in Galliam venirent,

Caes. B. G. 4, 16, 1; Cic. N. D. 2, 66, 166; id. Rep. 3, 2; id. Fin. 3, 20, 65; Hor. Ep. 2, 2, 51 et saep.—
(δ).
With a terminal adv.:

dum in dubio est animus, paulo momento huc illuc impellitur,

Ter. And. 1, 5, 31:

impulit huc animos,

Luc. 8, 454:

voluntates impellere quo velit,

Cic. de Or. 1, 8, 30.—
(ε).
With inf.:

fuerunt quos pavor nando capessere fugam impulerit,

Liv. 22, 6, 7:

quae mens tam dira Impulit his cingi telis?

Verg. A. 2, 520; Tac. A. 6, 45; 13, 10:

quendam impulit servilem ei amorem obicere,

id. ib. 14, 60; Hor. C. 3, 7, 14; Stat. Th. 10, 737; Just. 3, 1, 3; 5, 1, 4; 29, 4, 5.—
(ζ).
With the simple acc.:

ut forte legentem Aut tacitum impellat quovis sermone,

to arouse, address, Hor. S. 1, 3, 65; Val. Fl. 4, 486:

cum praetor lictorem impellat,

Juv. 3, 128:

quis modo casus impulit hos,

id. 15, 120:

vernacula multitudo, lasciviae sueta, impellere ceterorum rudes animos,

to instigate, stimulate, Tac. A. 1, 31 Ritter. (Nipperd. implere).—In pass.:

(ut) qui audiunt aut impellantur aut reflectantur,

Cic. de Or. 2, 77, 312:

Bellovacos impulsos ab suis principibus ab Aeduis defecisse,

Caes. B. G. 2, 14, 3:

vel iratum vel impulsum ab aliis,

Quint. 11, 1, 71:

hac fama impulsus Chremes ultro ad me venit,

Ter. And. 1, 1, 72:

impulsus irā... Quibus iris impulsus,

id. Hec. 3, 5, 35:

furore atque amentia impulsus,

Caes. B. G. 1, 40, 4:

hac impulsi occasione,

id. ib. 7, 1, 3:

Induciomari nuntiis impulsi,

id. ib. 5, 26, 2:

Cassandrae impulsus furiis,

Verg. A. 10, 68 et saep.:

quia et initio movendus sit judex et summo impellendus,

Quint. 7, 1, 10:

cum simul terra, simul mari bellum impelleretur,

Tac. Agr. 25; cf.:

impulsum bellum,

Luc. 7, 5; 7, 330.—
(η).
Absol.: cui (daimoniôi) sempel ipse paruerit, numquam impellenti, saepe revocanti, Cic. Div. 1, 54, 122:

qui nullo impellente fallebant,

id. Fl. 8, 20:

uno ictu frequenter impellunt (sententiae),

Quint. 12, 10, 48.—
B.
To overthrow, subdue, destroy (rare): praecipitantem igitur impellamus, et perditum prosternamus, Cic. Clu. 26, 70:

miseri post fata Sychaei... Solus hic (Aeneas) inflexit sensus animumque labantem Impulit,

i. e. has completely subdued, Verg. A. 4, 23:

impellere ruentem,

to destroy completely, Tac. H. 2, 63 fin.:

inpulsas Vitellii res audietis,

id. ib. 3, 2:

inmenso Achaicae victoriae momento ad impellendos mores,

Plin. 33, 11, 53, § 149:

impulsum bellum,

i. e. brought near to a close, Luc. 5, 330:

impellens quidquid sibi, summa petenti, obstaret,

id. 1, 149:

tum leviter est temptatum,... et nunc maximo temporum nostrorum auctore prope inpulsum,

Quint. 3, 4, 2 Spald. N. cr.

Lewis & Short Latin Dictionary, 1879. - Revised, Enlarged, and in Great Part Rewritten. . 2011.

Игры ⚽ Нужен реферат?

Look at other dictionaries:

  • Веломобиль — «Leiba» …   Википедия

  • импульсивное воровство — (лат. impello, impulsum толкать, побуждать) см. Клептомания …   Большой медицинский словарь

  • Импульси́вное воровство́ — (лат. impello, impulsum толкать, побуждать) см. Клептомания …   Медицинская энциклопедия

  • Импульси́вные влече́ния — (лат. impello, impulsum толкать, побуждать) острые, непреодолимые, время от времени появляющиеся побуждения к совершению того или иного действия; импульсивное влечение овладевает рассудком больного, определяя все его поведение. И в. возникают при …   Медицинская энциклопедия

  • Doyle Cup — Der Doyle Cup ist ein Sportpokal im Eishockey, der unter dem Dach der Canadian Junior Hockey League an den Sieger der Best of Seven Serie vergeben wird, die derzeit jährlich zwischen dem Gewinner des Enerflex Cups der Alberta Junior Hockey League …   Deutsch Wikipedia

  • TUTELA — I. TUTELA Dei vel deae signum, prorae navis impositum, unde navi nomen. Solebant namque Veteres Tutelae nomine naves appellare, ut observa vit in ad Petronium Animadv. Iohannes a Wouweren, ex Servio ad l. 10. Aen. Solent naves nomina accipere, a… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • impellere — im·pèl·le·re v.tr. (io impèllo) LE spingere avanti con forza: la virtù che lo sguardo m indulse, | del bel nido di Leda mi divelse, | e nel ciel velocissimo m impulse (Dante) {{line}} {{/line}} DATA: av. 1321. ETIMO: dal lat. impĕllĕre, comp. di… …   Dizionario italiano

  • ԳՐԳՌԵՄ — (եցի.) NBH 1 0586 Chronological Sequence: Early classical, 8c ն. ἑρεθίζω, ἑπισείω, παροξύνω irrito, provoco, commoveo, impello, acuo Գրգիռ տալ կռուոյ եւ հակառակութեան. շարժել եւ յուզել զկռիւ, կամ զայլս ʼի կռիւ. սադրել. գրգել ʼի բարկութիւն եւ յայլ …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԳՐԹՑԵՄ — (եցի.) NBH 1 0587 Chronological Sequence: Early classical, 11c ն. (ʼի բառէս կռթունք. թ. սըրթ. յորմէ ռմկ. կռթնիլ ). διωθέω impello, perpello Ուսովք կամ թիկամբք մղել, վանել, մերժել, խթել. թօթվել, հրել, զարնել. ... *Կողամբք եւ ուսովք ձերովք գրթցէիք …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԴՐԴԵՄ — (եցի.) NBH 1 0643 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 10c, 12c, 14c ն. πείθω impello, incito, irrito թ. տիւրթմէք ռմկ. տրդել. Շարժել եւ մղել զոք առ իմն. գրգռել. սադրել. ազդ առնել. թելադրել. զարթուցանել. յարուցանել. *Դրդէր… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ՄՈՒԾԱՆԵՄ — (մուծի, մո՛յծ.) NBH 2 0299 Chronological Sequence: Early classical, 8c, 10c ն. εἱσάγω, ἑπεισάγω, εἱσφέρω induco, introduco, infero ἑμβιβάζω deduco, impello, impono. որպէս թէ Մատուցանել. Տալ մտանել. մխել ʼի ներքոս. յառաջ վարել. մտցընել, խոթել.… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”